«КІМ ЕКЕН ДЕП КЕЛІП ЕМ ТҮЙЕ ҚУҒАН»
Абайдың ауызша шығарған, мысқылдап айтқан өлеңі. Ашық мінез баланың ақтара салған тежеусіз ойы. Қашан жазылды? Бұл өлеңді Абай 1855 жылы 10 жасында ауызша шығарған. Қайда
«ШЫҒЫС АҚЫНДАРЫНША»
Шәкірт Абайдың өзі ұстаз тұтқан шығыс ақындарының дәстүрімен сұлуды мадақтап сипаттап жазған өлеңі. Қашан жазылды? Ұйқасы мен ырғағы арабтың ғаруз өлшеміне сай бұл өлеңді Абай
«ФЗУЛИ, ШӘМСИ, СӘЙХАЛИ»
Абайдың шығыстың ұлы ақындарының классикалық туындыларымен тереңірек танысқанын көрсететін, оларды «ақындық жолдағы жебеушім» деп танып, медет тілеген ниетте жазылған өлеңі. Қашан жазылды? 1 шумақ өлеңді
«ӘЛИФБИ»
Абайдың шығыстық ерекшеліктерді өз бойынан көрсететін, тармақтары араб әліпбиінің реті бойынша жазылған өлеңі. Қашан жазылды? Абай бұл өлеңді Семей медресесінен оқып шығып, еліне қайтып келгеннен
«ШӘРІПКЕ»
Абайдың ауызша шығарған, мысқылдап айтқан өлеңі. Қашан жазылды? Бұл өлеңді Абай 1870 жылы жігіттік шағында ауызша шығарған. Қайда жазылды? 1 шумақ өлең Құнанбай қажы әулетінің
«АБЫРАЛЫҒА»
Абайдың Абыралы (1827-1918) деген оқымаған, сауатсыз замандасына арнап жазған өлеңі. Қашан жазылды? Бұл арнау өлеңді Абай 1876 жылы 31 жасында жазған. Қайда жазылды? 3 шумақ
«ЖАҚСЫЛЫҚҚА»
Абайдың Мырза елінен шыққан Жақсылық дегенге ауызша шығарып, мысқылдап айтқан өлеңі. Қашан жазылды? Бұл өлеңді Абай 1880 жылы 35 жасында шығарған. Қайда жазылды? 4 тармақтан
«САП, САП, КӨҢІЛІМ, САП, КӨҢІЛІМ!»
Абайдың жігіттік, жастық мінездерді сипаттап, өз өмірінің осы шағына арнап айтқан өлеңі. Қашан жазылды? Абайдың 1855-1881 жылдар аралығында жазған, жылы белгісіз өлеңі. Жылы белгісіз болғанымен,
«ҚАНСОНАРДА БҮРКІТШІ ШЫҒАДЫ АҢҒА»
Абайдың ақындық қуатын рухтандырып, шабытын шарықтатып, әрі идеялық мазмұны, әрі көркемдік түрі түгел қабысып тұрған, қазақ халқының тұрмыс салтына тән, ерекше бір көрінісін көз алдыңа
«ҚАҚТАҒАН АҚ КҮМІСТЕЙ КЕҢ МАҢДАЙЛЫ»
Абайдың қазақтың бойжеткен қызының сырт көрінісін, пішін, мүсін келбетін суреттеуге арналған өлеңі. Қашан жазылды? Ақын сұлулыққа, жарасымдылыққа, мәдениеттілікке, ізеттілікке деген өз талғамын алға тарта отырып,
«ЖАСЫМДА ҒЫЛЫМ БАР ДЕП ЕСКЕРМЕДІМ»
Абайдың жастарды білім-ғылымға үндейтін, ақынның өзгеше ізденіс жолын көрсететін өлеңі. Қашан жазылды? Бұл өлеңді Абай Әбдірахман деген баласы Түмен қаласындағы реальный училищеде оқып жүргенде, Мағауияны,
«ҚАРТАЙДЫҚ, ҚАЙҒЫ ОЙЛАДЫҚ, ҰЙҚЫ СЕРГЕК»
Абайдың рухани кемелденген деңгейге көтерілген кездегі заман сырын, адам құлқын терең философиялық таныммен таразылауынан туған өлеңі. Қашан жазылды? Дүние, әлем туралы танымы шығыстық рухани қазынамен
«ҚАРТАЙДЫҚ, ҚАЙРАТ ҚАЙТТЫ, ҰЛҒАЙДЫ АРМАН»
Абайдың өз дәуіріндегі қазақ қоғамының әлеуметтік топтарын дәл ажыратып, айқын саралап, әрқайсысының мін-мерезін ащы тілмен күйдіре өртеп жазған өлеңі. Қашан жазылды? 1886 жылы 41 жасқа
«ҚЫРАН БҮРКІТ НЕ АЛМАЙДЫ, САЛСА БАПТАП»
Абайдың қоғамдық мән-мағынасы терең, ерекше бір көркемдік түрде жазған өлеңі. Қашан жазылды? Көркемдік кенеуімен, кемелді ойымен құрылымы келіскен өлеңін ақын 1886 жылы 41 жасында жазған.
«ҚАЛЫҢ ЕЛІМ, ҚАЗАҒЫМ, ҚАЙРАН ЖҰРТЫМ»
Ақынның терең де күрделі ойлары шерлі жүректен шымырқанып, толқып шыққан, тұтас халыққа арнап жазған өлеңі. Қашан жазылды? Адамгершілік, қайраткерлік биігіне көтерілген ақынның бұл өлеңі 1886
«БАЙЛАР ЖҮР ЖИҒАН МАЛЫН ҚОРҒАЛАТЫП»
Абайдың ауқатты, малды байлардың, атқамінер әкімсымақ, қу пысықтардың жем етіп жүргендерін суреттеп жазған өлеңі. Қашан жазылды? Бұл өлеңді Абай 1886 жылы 41 жасында жазған. Қайда
«КӨҢІЛІМ ҚАЙТТЫ ДОСТАН ДА, ДҰШПАННАН ДА»
Абайдың сол тұстағы әр қилы ортаның, алуан түрлі адамдардың жай-күйін бақылап, олардың ішкі арман-аңсарына үңіле отырып, елінің қамын ойлап, қайраткерлік қажыр танытқан, азаматтық үнін естірткен
«АДАСҚАННЫҢ АЛДЫ – ЖӨН, АРТЫ – СОҚПАҚ»
Абайдың өлеңді өндіре жазып, ақындық шеберлігін әр қырынан көрсете бастаған кезеңде жазылған, сыншылдық, қоғамдық тақырыпқа арналған өлеңдерінің бірі. Қашан жазылды? Ақындық шеберлігін әр қырынан ашып