(М.Ю.Лермонтовтан)

1899

Абайдың М.Ю.Лермонтовтың «Утес» өлеңінің еркін аударған туындысы.

Қашан жазылды?

Ақынның бұл өлеңді аударған уақыты басылымдарда 1899 жылмен көрсетілген.

Қайда жазылды?

Өлең Құнанбай қажы әулетінің ата қонысы, ұлы ақын өмірінің сәулелі сәттерінің мекені – Ақшоқы қыстауында аударылған.

Қайда жарияланды?

Алғаш рет 1909 жылы Санкт-Петербургте жарық көрген «Қазақ ақыны Ибраһим Құнанбайүғылының өлеңі» атты жинақта жарияланған. Туынды басылымдарында аздаған текстологиялық өзгерістер кездеседі.

Өлең не жайында?

Жартасты Лермонтов кәрі шалға, жас бұлтты қызға балап айтып отыр деп, қыз деген сөзді әкеліп тықпалау әдемі ишарат түрінде елес беретін символдық мағынаны бадырайтып, тұрпайылап айта салғандық болар еді. Оқырманның өзі ойша елестетіп, ішпен білерлік нәзік символ көркем тұспалмен берілгенде ғана әсерлі болатынын ақынның ескермеуі, әрине, мүмкін емес. Сондай-ақ 1909, 1945 жылғы басылымдарда 1-шумақтың 3-жолы «Жөнелді ертең, қалды үміт» болып берілсе, кейінгі басылымдарда «Жөнелді ертең, қалды ұмыт» ретінде алынған.

Қай жанрда жазылды?

Өлең 6-7 буынды шалыс ұйқаспен жазылған. Өлең түпнұсқаға сәйкес әрқайсысы 4 тармақты 2 шумақтан тұрады.

Қай тілдерге аударылды?

Мысал орыс тілінен қазақ тіліне Абай аудармасы арқылы жеткен.

Қонады бір күн жас бұлт
Жартастың төсін құшақтап.
Жөнелді ертең, қалды ұмыт,
Көк жүзіне ойнақтап.

Ажымды жүзі тершіген
Кәрі жартас таң қапты:
— Бәрі осы-ay,- деп, — құз деген,
Томсарып тұрып жылапты.