Сүйікті перзенті Әбдірахман денсаулығына алаңдаумен ет жүрегі елжіреген әкенің теңіздей терең жан тебіренісіне, күйзелісіне құралған өлеңі.

Қашан жазылды?

Үлкен үміт пен сенім артқан көзінің нұры, өмірінің гүлі болған ұлының амандығын тілеп шарқ ұрған жан азабын, тағат таппай қиналған жанталасын арқау еткен «Әбдрахманға Кәкітай атынан хат» («Көзімнің нұрысыз») өлеңін Абай 1894 жылы 48 жасында жазған.

Қайда жазылды?

24 жолдан тұратын өлең Құнанбай қажы әулетінің ата қонысы, ұлы ақын өмірінің сәулелі сәттерінің мекені – Ақшоқы қыстауында жазылған.

Қайда жарияланды?

Алғаш рет 1933 жылы Қызылорда қаласындағы «Қазақстан» баспасынан шыққан Абай шығармаларының толық жинағында жарияланды.

Өлең не жайында?

Өлеңді өзінің баласы Абдрахманға Кәкітай атынан жазылған хат ретінде шығарып берген. Кәкітай атынан жазылған өлең ет жүрегі елжіреген әкенің сүйікті перзенті Әбдірахманға деген теңіздей терең жан тебіренісіне, күйзелісіне құралған. Үлкен үміт пен сенім артқан көзінің нұры, өмірінің гүлі болған ұлының амандығын тілеп шарқ ұрған жан азабын, тағат таппай қиналған жанталасын сезінеміз. Бір үміт, бір қайғы аралас жүрек сезімімен жаратқаннан зар қылып тілейтіні де асыл азаматтың амандығы, денінің саулығы, бауырдың бүтіндігі. «Берегөр, я, рахим Тілегім – бұл ғана, Қайғымды қыл шығын» деп Алланың рақметіне бөленуіне жалбыранып, ауруға дауа іздейді. Дерттен жазылуы, айығуын медет тұтады. Науқас перзентінің халіне алаң көңіл құбылысын, өшпейтін, сембейтін үмітін, риясыз сезімін, жұбанышын Кәкітай атынан білдіреді.

Әбдірахманға деген шексіз де шетсіз әкелік мейірімін, сағынышын, махаббатын шерлі күймен күңірене жеткізеді, іштей ақтарылады. Сөз таппай аңыраған ақын қызығы кеткен өмірінің жазылмас жан күйзелісін, торыққан күндеріндегі көңілі алаңын жеткізеді. Қайғы келсе қарсы тұра білетін ақын «Ағатай, сағындым Есен сау көрмекке» деп Кәкітай болып әулет сағынышын білдіреді. «Қайғымды қыл шығын» деп хатының жанын сергітіп, күш қуат дарытар шипасына өшпес сенім, үзілмес үміт артады [Қараңыз: Абай (Ибраһим) Құнанбайұлы. Шығармаларының екі томдық толық жинағы. – Алматы: Жазушы. – Т. 1: Өлеңдер мен аудармалар. 1995. – Б.215]. Бұл сілтемелерді басу арқылы оқырман арнайы тараудағы е-pub форматтағы осы ғылыми әдебиетпен, не түсініксіз болса, сөздің мағынасы жазылған материалмен таныса алады.

Қай жанрда жазылды?

Өлең көңіл-күй лирикасы жанрында жазылған. Көркем туынды 4 тармақты 6 шумақтан тұрады.

Қай тілдерге аударылды?

Өлең қарақалпақ, қырғыз, орыс, өзбек, ұйғыр т. б. тілдерге аударылған.

Көзімнің нұрысыз,

Сізсіз жоқ қуаныш.

Өмірдің гүлісіз,

Көңіліме жұбаныш.

Зар қылып тілеймін

Рақметін алланың.

Елжіреп жылаймын,

Көңілін аш пенденің.

Сый хатын қалқама,

Берегөр, я, рахим.

Тілегім – бұл ғана,

Қайғымды қыл шығын.

Ағатай, сағындым,

Есен сау көрмекке.

Сөз таппай аңырдым,

Оқыңыз ермекке.

Осы күн өмірімнің

Ешбір жоқ қызығы,

Жаралы көңілімнің

Жазылмай сызығы.

Мақсатым хатымды

Аз уақыт болса ермек.

Сөзім жоқ татымды,

Хошлықпен көріспек.