Абайдың жүректің асылдығы мен нәзіктігін жырлаған өлеңі.

Қашан жазылды?

Ақынның бұл шығармасы 1898 жылы жазылған.

Қайда жазылды?

Өлең Құнанбай қажы әулетінің ата қонысы, ұлы ақын өмірінің сәулелі сәттерінің мекені – Ақшоқы қыстауында жазылған.

Қайда жарияланды?

Алғаш 1909 жылы Санкт-Петербургте жарық көрген «Қазақ ақыны Ибраһим Құнанбайүылының өлеңі» деген жинақта жарияланды. Өлең басылымдарында бір ғана текстологиялық өзгеріс бар. Мүрсейіт қолжазбаларында, 1939, 1945, 1954 жылғы басылымдарда 3-шумақтың 4-жолы «Әдет етер таласып» делінсе, 1957, 1977 жылғы жинақтарда бұл жол 1909 жылғы басылым негізінде «Үміт етер таласып» болып берілген.

Өлең не жайында?

Ақын адамның адамдығы, ғұламалығы, кісілігі тек бір ғана «ақыл мен сезімінде» дейді. Жан мен тән малда да бар, адамзат сенімінің, яғни жүректің қалауынша жүрсе, соның тілегенін істесе, ешқашан қателеспес еді дегенді айтады. Өз пайдасынан басқаны ойлап көрмеген қара ниеттер тек қана суық ақыл мен қайраттың ісін қару етіп ұстаған. Осы себепті ел ішінде надандар көп, олар айналамды қоршап, қамалап тұрған соң мен қалай адам болайын. Туғанда құранға қарап атымды қойып, халайық –қауым жиналып «адам болсын» деген соң, енді қалай ғана ел қамын ойламайын, отты жүрегіме, қасиетті жүрегіме қалай салмақ салмайын дейтіндей ұлы Абай!

Қай жанрда жазылды?

Туынды шалыс ұйқаспен жазылған.Әрқайсысы 4 тармақты 5 шумақтан тұрады, көлемі 20жол.

Қай тілдерге аударылды?

Туынды ағылшын, араб, қарақалпақ, қырғыз, орыс, өзбек, тәжік, түрікмен, ұйғыр тілдеріне аударылған.

Жүректе қайрат болмаса,
Ұйықтаған ойды кім түртпек?
Ақылға сәуле қонбаса,
Хайуанша жүріп күнелтпек.

Аспаса ақыл қайраттан,
Тереңге бармас, үстірттер.
Қартыңның ойы шар тартқан
Әдеті жеңіп күңгірттер.

Тән сүйгенін бермесе,
Жан шыдамас жаны ашып.
Бере берсең бер десе,
Үміт етер таласып.

Малда да бар жан мен тән,
Ақыл, сезім болмаса.
Тіршіліктің несі сән,
Тереңге бет қоймаса?

Атымды адам қойған соң,
Қайтіп надан болайын?
Халқым надан болған соң
Қайда барып оңайын?!