«БІР ДӘУРЕН КЕМДІ КҮНГЕ – БОЗБАЛАЛЫҚ»
Сыншы, ұстаз ақынның жас буынға арнап айтқан өсиет өлеңі. Қашан жазылды? Жас ұрпақты ойлы, қоғамға пайдалы өмір сүруге үндейтін ақынның бұл өлеңі 1886 жылы 41
«ЖІГІТТЕР, ОЙЫН АРЗАН, КҮЛКІ ҚЫМБАТ»
Абайдың жастарға арналған достық, татулық, жар сүю мәселесін қозғайтын насихат өлеңі. Қашан жазылды? Өмірден көргені мен түйгені көп Абайдың құрбы-құрдас, жас жігіттердің ортасында кеңес құрғандай,
«ПАТША ҚҰДАЙ, СЫЙЫНДЫМ»
Абайдың жақыны жат болып, ағайыннан да, алыстан да жаулықты көп көрген кезінде әлеумет тіршілігіне, ел надандығына деген ызадан туған өлеңі. Қашан жазылды? Бұл өлеңін Абай
«БАЗАРҒА, ҚАРАП ТҰРСАМ, ӘРКІМ БАРАР»
Мағынасыз өмірді тәрік етіп, елін, жұртын ғылымға, білімге, саналылыққа шақырудан жалықпаған ойшыл-ғұламаның бір сәттік көңіл-күйі, философиялық толғанысы. Қашан жазылды? Бұл өлеңін Абай 1886 жылы 41
«ИНТЕРНАТТА ОҚЫП ЖҮР»
Абайдың ағартушы-демократиялық көзқарастарының басты принциптері барынша толық көрінетін өлеңі. Қашан жазылды? Кейбір деректерге қарағанда, Абай бұл өлеңді өз балалары – Әбдірахман, Мағауия, Гүлбаданды Семейге апарып,
«ШОҚПАРДАЙ КЕКІЛІ БАР, ҚАМЫС ҚҰЛАҚ»
Ақынның жаратылыстың жанды бір бейнесі болған бәйге атқа арналған өлеңі. Қашан жазылды? Бұл өлеңді Абай 1886 жылы жазған. Өлеңнің жазылу тарихы Көкбайдың естелік-әңгімесінде баяндалады. Абай
«ЖАЗ» («ЖАЗДЫГҮН ШІЛДЕ БОЛҒАНДА»)
Абайдың жаздыкүнгі жайлаудағы қазақ ауылының өмір-тұрмысын суреттейтін өлеңі. Қашан жазылды? Ақынның суреткерлік шеберлігін танытатын бұл өлеңді Абай 41 жасында жазған. Қайда жазылды? Абай бұл өлеңін
«КӨКБАЙҒА» («СОРЛЫ КӨКБАЙ ЖЫЛАЙДЫ»)
Азған заманды көріп, ел ішін ала тайдай шулатқан ұрлық-зорлықтан әбден мезі болған ақынның өзегін өртеген ашу-ызасын жолдасы Көкбайға көз жасы мен жыры арқылы білдірген өлеңі.
«КӨЖЕКБАЙҒА» («ЖАМАНТАЙДЫҢ БАЛАСЫ КӨЖЕК ДЕГЕН»)
Абайдың замандасы Көжекбай Жамантайұлына (1847-1918) арнап айтқан өлеңі. Қашан жазылды? Абай бұл өлеңін 1886 жылы 41 жасында ауызша шығарған. Қайда жазылды? 4 жолдан тұратын өлең
«ӨКІНІШТІ КӨП ӨМІР КЕТКЕН ӨТІП»
Абайдың әлеуметтік-психологиялық лирикада өз өміріне шолу жасап жазған өлеңі. Қашан жазылды? Өмірдегі өзін, айналасын сынға алып, өкінішін білдірген бұл өлеңін Абай 1886 жылы 41 жасында
«САБЫРСЫЗ, АРСЫЗ, ЕРІНШЕК»
Абайдың елдің берекесін кетірген, халықтың сорына біткен қу мен сұмның, сан алуан жексұрын, жиренішті кескінін бейнелейтін терең мағыналы өлеңі. Қашан жазылды? Ел билігіне араласып, әділ
«БӨТЕН ЕЛДЕ БАР БОЛСА»
Абайдың Көжекбай Жамантайұлына және сол секілді атқамінерлерге бағыштап жазған сын өлеңдерінің бірі. Қашан жазылды? Қоғамдық мәні зор бұл өлеңін Абай 1887 жылы 42 жасында жазған.
«ӨЛЕҢ – СӨЗДІҢ ПАТШАСЫ, СӨЗ САРАСЫ»
Қазақ оқушыларына ертеден әйгілі, көркем әдебиетте Абай тудырған, биік тұрғыдағы өлең. Қашан жазылды? Өлеңге көркемдіктің шартын қойып, эстетикалық жаңа норма жариялай білген, сөздің асылы –поэзия
«НАЗАРҒА» («МЫНАУ КЕЛГЕН НАЗАР МА?»)
Абайдың Тобықты ішіндегі Қанай руының Назар дейтін ақсақалы бір жылқының құнын сұрап алдына келіп отырғанда ауызша шығарған өлеңі. Қашан жазылды? Өлеңді ақын 1887 жылы ауызша
«БІРЕУДІҢ КІСІСІ ӨЛСЕ, ҚАРАЛЫ – ОЛ»
Абайдың ақындыққа арналған терең мағыналы, көркем өлеңі. Қашан жазылды? Ақын бұл өлеңін 1888 жылы ақыл-ойы толысып, кемелденіп, өмірге көзқарасы айқындала түскен шағында жазған. Қайда жазылды?
«КҮЗ» («СҰР БҰЛТ ТҮСІ СУЫҚ ҚАПТАЙДЫ АСПАН»)
Абайдың сахара табиғатының өзгеше бір кезеңіне арналған өлеңі. Қашан жазылды? Табиғат көріністері мен көшпелі елдің өмір-тұрмысын, тіршілік әрекетін шеберлікпен бейнелеген ақын бұл өлеңін 1883 жылы
«ҚАРАША, ЖЕЛТОҚСАН МЕН СОЛ БІР-ЕКІ АЙ»
Абайдың көшпелі қазақ аулының әлеуметтік жіктелісін, тұрмыс айырмашылығын нық көрсеткен мазмұны терең, көркемдігі жоғары, идеясы биік туындысы. Қашан жазылды? Абай бұл өлеңін 1889 жылы 44
«ҚЫС» («АҚ КИІМДІ, ДЕНЕЛІ, АҚ САҚАЛДЫ»)
Абайдың табиғат мезгілін суреттеуге арналған терең мазмұнды, ерекше көркем шығармаларының бірі. Қашан жазылды? Бұл өлеңді Абай 1888 жылы жазған. Бұл өлеңнің жазылу тарихы туралы: «Ақ